Przełomowy wyrok Sądu Najwyższego: ZUS nie ma prawa kwestionowania zadeklarowanej podstawy wymiaru składki, jeżeli podwyższenie składki nastąpiło zgodnie z przepisami

W wyroku z dnia 2 marca 2023 roku Sąd Najwyższy (II NSNc 107/23) uznał, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma prawa kwestionowania zadeklarowanej podstawy wymiaru składki, jeżeli podwyższenie składki nastąpiło zgodnie z przepisami.

Powyższe dotyczy sprawy, w której kobieta prowadząca działalność gospodarczą, przed urodzeniem dziecka podwyższyła swoją składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. Dzięki temu przez następne lata pobierała świadczenia o łącznej wartości ponad 300 tys. zł z tytułu zasiłku chorobowego, macierzyńskiego oraz opiekuńczego.

W drodze decyzji ZUS, na podstawie porównania przychodów i dochodów, uznał, że przychody płatniczki nie są wystarczająco wysokie, aby mogła deklarować tak wysoką podstawę wymiaru składek. W związku z czym, Organ pozbawił ją możliwości pobierania świadczenia adekwatnego do wysokości opłacanych składek oraz obniżył podstawę wymiaru składek. Przedsiębiorczyni złożyła odwołanie, które Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił, uznając, iż płatniczka dopuściła się instrumentalnego wykorzystania systemu ubezpieczeń, przez co ZUS miał prawo kwestionować podstawy wymiaru składek. Ubezpieczona wniosła apelację, jednakże Sąd Apelacyjny podtrzymał wyrok Sądu I instancji.

Skargę nadzwyczajną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie złożył Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorstw. W jej wyniku Sąd Najwyższy jednoznacznie orzekł, że „Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych.”

Ponadto Sąd Najwyższy wskazał iż „zasada zaufania obywatela do państwa jest źródłem innych zasad konstytucyjnych, a także łączy się z innymi, kluczowymi z punktu widzenia jednostki i ochrony jej interesów zasadami, w tym: zasadą pewności prawa, zasadą bezpieczeństwa prawnego i zasadą ochrony praw słusznie nabytych.”

Wyrok jest przełomowy, szczególnie istotny dla kobiet – mam przedsiębiorczyń i pozwala oczekiwać zmiany postępowania ZUS wobec ubezpieczonych w kontekście wypłaty zasiłków chorobowych i macierzyńskich.

Masz więcej pytań? Miałaś podobną sprawę? Zapraszamy do kontaktu.

Autor: Patrycja Buś, r.pr. Marta Dębiak – Bartosewicz