12 marca 2014r. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem w sprawie o sygn. akt P 27/13 rozstrzygnął pierwszą ze spraw dotyczących kwestii zgodności z Konstytucją art. 96§3 Kodeksu Wykroczeń. Przepis ten przewiduje wymierzanie właścicielowi lub posiadaczowi pojazdu kary grzywny do 5 tysięcy złotych za niewykonanie obowiązku, o którym mowa w art. 78 ust.4 ustawy o ruchu drogowym tj. niewskazanie osoby kierującej pojazdem w chwili zarejestrowania przez fotoradar wykroczenia.
Z pytaniem prawnym o zgodność art. 96§3 Kodeksu Wykroczeń z Ustawą Zasadniczą do TK zwrócił się Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił jednak tych wątpliwości i uznał, że art. 96§3 Kodeksu Wykroczeń jest zgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 42 ust. 1 Konstytucji. Wyrok TK nie zapadł jednomyślnie – trzech sędziów złożyło zdania odrębne.
Nie jest to jednak koniec rozważań TK w tym temacie. Pytanie prawne i to w szerszym zakresie skierował również Prokurator Generalny, który dodatkowo zakwestionował zgodność art. 96§3 KW z art. 42 ust. 3 Konstytucji, czyli zasadą domniemanej niewinności.
Jednocześnie warto zaznaczyć, że Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę fotoradarów zarządzanych przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego (GITD). Zdaniem NIK fotoradary
(próba to ok. 34% urządzeń) zostały zainstalowane i oznakowane w sposób rzetelny i zgodny z obowiązującymi przepisami, jednak kontrola wykazała, że system automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym, obejmujący m.in. wykorzystanie fotoradarów, nie zapewnia w pełni skutecznego egzekwowania odpowiedzialności sprawców wykroczeń w ruchu drogowym.
Główne problemy stanowią:
a) nieujawnienia wszystkich wykroczeń dotyczących jazdy z nadmierną prędkością, co wynikało z ustawienia progów wyzwolenia zdjęć wykonywanych przez fotoradary w wysokości przekraczającej o 15 km/h, a niekiedy nawet 20 -25 km/h , podczas gdy maksymalny dopuszczalny błąd kierujących pojazdami określony rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 14 marca 2013 roku wynosi 10 km/h.
b) egzekwowanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ruchu drogowego w stosunku do obcokrajowców. Prawie 22 proc. wszystkich zdjęć dotyczyło samochodów zarejestrowanych poza granicami kraju, lecz z uwagi na brak odpowiednich przepisów oraz rozwiązań organizacyjnych powoduje, że kierowcy takich pojazdów pozostają praktycznie bezkarni i lekceważą obowiązujące w Polsce przepisy.
c) odmowa wskazania kierującego pojazdem – z tego powodu blisko 40 % sprawców ujawnionych przypadków niestosowania się do ograniczeń prędkości nie zostaje ukaranych grzywną za to wykroczenie (tym samym nie dostaje też punktów karnych i unika innych konsekwencji, takich jak np. zatrzymanie prawa jazdy).
Zdaniem NIK większość nieprawidłowości wynika z nieprecyzyjnych regulacji prawnych, niewystarczających zasobów kadrowych, niepełnego wdrożenia systemu CANARD oraz celowego wydłużania postępowania przez sprawców.
Źródło i szersze informacje:
http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-fotoradarach-gitd.html
http://trybunal.gov.pl/rozprawy/wyroki/art/6755-wskazanie-sprawcy-wykroczenia-drogowego/s/p-2713/
Opracowała: Marta Dębiak
