Opinia biegłego sądowego jako dowód w postępowaniu cywilnym

Uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia w sporze w postępowaniu cywilnym – jak w każdym postępowaniu przed Sądem – wymaga wykazania swoich racji za pomocą zgłoszonych dowodów. Niejednokrotnie jest jednak tak, że ze względu na poziom skomplikowania przedmiotu sprawy wiedza i doświadczenie życiowe sądu oraz typowe środki dowodowe w postaci dokumentów, zeznań świadków i przesłuchania stron są niewystarczające do dokładnego wyjaśnienia i oceny danego zdarzenia – stanu faktycznego sprawy. To powoduje konieczność zasięgnięcia opinii biegłego sądowego, który posiada tzw. wiadomości specjalne, czyli wiedzę i doświadczenie zawodowe w określonej dziedzinie pozwalające na dokonanie profesjonalnej analizy danego tematu. Opinia może zostać sporządzona w formie pisemnej lub ustnej.

Gdy w sprawie występuje potrzeba uzyskania wiadomości specjalnych, o powołaniu biegłego sądowego do sporządzenia opinii w konkretnej sprawie decyduje Sąd wydając postanowienie dowodowe. Sposób dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego jest ważny przede wszystkim z trzech powodów. Po pierwsze w postanowieniu dowodowym Sąd powinien szczegółowo i jednoznacznie określić zakres opinii, przy czym wymóg jednoznacznego określenia zakresu odnosi się nie tylko do sformułowania go w sposób zrozumiały dla biegłego, ale również dla stron. Kolejną kwestią, która wymaga poruszenia jest sposób wyznaczenia biegłego sądowego w postępowaniu cywilnym. Tak jak wspomniano powyżej biegły sądowy jest wyznaczany przez sąd. Nie oznacza to jednak, że strona powinna pozostawać bierna i oczekiwać na działania sądu, gdy widzi potrzebę zasięgnięcia opinii osoby posiadającej wiadomości specjalne. W istocie jest wręcz przeciwnie – celem możliwie pełnej ochrony własnych interesów, w każdym przypadku, gdy strona zauważy konieczność wykorzystania w danej sprawie wiadomości specjalnych do jej wyjaśnienia, powinna złożyć wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z danej dziedziny oraz wskazać oczekiwany zakres opinii. Przed złożeniem takiego wniosku należy zatem zastanowić się nad tym, z jakiej dziedziny nauki i techniki ma zostać sporządzona opinia oraz jaki powinien być jej dokładny zakres. Po trzecie natomiast nie należy mylić opinii eksperta zleconej przez stronę z opinią biegłego sądowego wyznaczonego do sporządzenia opinii w danej sprawie przez sąd na podstawie postanowienia dowodowego. Opinia eksperta zlecona i przedłożona przez stronę, choćby nawet ów ekspert był biegłym sądowym, jest bowiem jedynie dokumentem prywatnym i w postępowaniu cywilnym nie jest traktowana jako opinia biegłego sądowego.
Po sporządzeniu opinii przez biegłego sądowego następuje doręczenie przez sąd opinii stronom celem umożliwienia w wyznaczonym przez sąd terminie zapoznania się z jej treścią i zgłoszenia uwag. Jako że opinia biegłego sądowego ze względu na sporządzenie jej w oparciu o wiadomości specjalne ma szczególny charakter, może okazać się kluczowym dowodem w sprawie. Nie jest natomiast tak, że biegli sądowi są nieomylni, w opiniach zdarzają się istotne błędy, nierzadko dyskwalifikujące całą opinię biegłego jako dowód w sprawie. W związku z tym przy zapoznawaniu się z jej treścią należy dokonać szczegółowej i wnikliwej analizy i w sposób uporządkowany zgłosić sądowi wszelkie uwagi. Niewątpliwie pomocny przy analizie opinii biegłego i formułowaniu do niej uwag może okazać się Europejski przewodnik w zakresie sporządzania opinii sądowych (European Guide to Legal Expertise,) przygotowany przez Europejski Instytut Biegłych Sądowych (European Expertise and Expert Institute) oraz profesjonalny pełnomocnik, który doradzi jakie kroki podjąć w sprawie celem zapewnienia ochrony interesów strony przed sądem.
Zapraszamy do kontaktu, wyjaśnimy Państwu wątpliwości zarówno co do występowania potrzeby zasięgnięcia opinii biegłego w ramach postępowania cywilnego, jak i w zakresie analizy opinii biegłego otrzymanej w toku postępowania oraz zapewnimy niezbędne wsparcie!

autor: radca prawny Bartłomiej Gręda