O kancelarii

Wprowadzony ustawą, która weszła w życie 22 maja b.r. nowy typ osoby prawnej, tj. fundacja rodzinna jest doskonałym narzędziem przekazywania z pokolenia na pokolenie rodzinnych przedsiębiorstw w taki sposób, aby firma nie uległa rozdrobnieniu i rozbiciu na części pomiędzy poszczególnymi spadkobiercami fundatora. Celem fundacji rodzinnej jest przede wszystkim gromadzenie i pomnażanie majątku rodzinnego, co ułatwia szereg zwolnień podatkowych, w szczególności w zakresie podatku dochodowego.

Nowa instytucja prawna znacznie ogranicza również rodzinne spory spadkowe, ponieważ przekazanie całego majątku fundacji rodzinnej przez nestora rodu w zasadzie wyłącza zasady prawa spadkowego. Ponadto, statut fundacji rodzinnej zawiera dokładną regulację jej funkcjonowania zarówno za życia fundatora, jak i po jego śmierci. To oczywiście dotyczy sytuacji, w której spadkobiercy – beneficjenci fundacji rodzinnej, są aktywnie zaangażowani w życie rodzinnej firmy.

Ustawa z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej wprowadza w tym zakresie szereg zmian, w szczególności w odniesieniu do prawa do zachowku. Dla przypomnienia, zachowek to prawo spadkobiercy pominiętego w testamencie, do części majątku (najczęściej połowy), która by mu przysługiwała w przypadku, w którym testament nie zostałby sporządzony. Prawo to w określonych przypadkach nie będzie już przysługiwało, jeśli cały majątek rodzinny został wniesiony do fundacji rodzinnej.

Zgodnie z wprowadzonym w maju b.r. art.  9941 §  1 Kodeksu cywilnego, przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, chyba że fundacja rodzinna jest spadkobiercą.

Nowe rozwiązanie wynikające z ustawy o fundacji rodzinnej zakłada zatem brak zaliczenia do spadku mienia wniesionego do fundacji rodzinnej na poczet funduszu założycielskiego, gdy minęło więcej niż 10 lat od wniesienia. Powoduje to de facto wyjęcie spod dziedziczenia tych składników majątku po upływie 10 lat.

Powyższe ograniczenia prawa do zachowku dotyczą sytuacji, w której mienie zostało wniesione przez fundatora na poczet kapitału założycielskiego (początkowego). W przypadku, gdy fundacja rodzinna była spadkobiercą, zapisobiercą windykacyjnym albo obdarowaną przez spadkodawcę – fundatora, będzie odpowiadać za zachowek na dotychczasowych, ogólnych zasadach.

Gdy fundator nie wniesie całego swojego majątku na kapitał początkowy fundacji rodzinnej, tj. pozostawi dla siebie niektóre składniki majątku, do tej części majątku mają zastosowanie ogólne zasady dotyczące zachowku. Tytułem przykładu, spadkobiercy – beneficjentowi fundacji, który zostanie pominięty w testamencie, zaliczają się na poczet należnego mu zachowku świadczenia które uzyskał od fundacji rodzinnej lub w związku z jej rozwiązaniem (art. 996 § 2 Kodeksu cywilnego), a zatem jego świadczenie ulega odpowiedniemu zmniejszeniu w zależności od otrzymanych od fundacji świadczeń. Jest to analogiczne rozwiązanie, które obowiązuje już  w odniesieniu do darowizn dokonywanych na rzecz spadkobiercy, za życia fundatora.

r.pr. Aleksandra Ostrowska

Nasz zespół

O kancelarii

Kolejne istotne zmiany w procedurze cywilnej wprowadzono również w odniesieniu do środków odwoławczych. Najistotniejszą jest wprowadzenie wspomnianego już w pierwszej części wpisu, prawa zaskarżania postanowień sądu II instancji o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych. Brak takiej możliwości był również przedmiotem skargi konstytucyjnej w sprawie o sygn. akt SK 81/22, umorzonej w związku z nowelizacją.  W myśl nowego art. 3942 §  11  pkt 1) i 41) k.p.c.,  zażalenie do innego składu sądu drugiej instancji przysługuje także na postanowienia, których przedmiotem jest odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie, jak również których przedmiotem jest wynagrodzenie biegłego.

W związku ze zmianą w art. 3942 § 1 k.p.c., zażalenie do innego składu sądu drugiej instancji przysługuje już nie tylko na postanowienie tego sądu o odrzuceniu apelacji, ale również na postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania i postanowienie o umorzeniu postępowania wywołanego wniesieniem apelacji. Dodany art. 394 § 4 k.p.c. wprowadził domniemanie, że jeżeli przepis szczególny przewiduje, że stronie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu, ale nie określa, jaki sąd ma je rozpoznać, zażalenie rozpoznaje sąd drugiej instancji.

W zakresie postępowania apelacyjnego zmiany wprowadzono w art. 369 § 3 k.p.c. Zgodnie z jego aktualnym brzmieniem, terminy, o których mowa w art. 369 § 1 i 1 1 k.p.c., (regulujące termin złożenia apelacji), uważa się za zachowane także wtedy, gdy przed ich upływem strona wniosła apelację do sądu drugiej instancji. W takich przypadkach sąd ten zawiadamia sąd pierwszej instancji o wniesieniu apelacji i żąda przedstawienia akt sprawy.

W wyniku lipcowej nowelizacji, rozszerzono także katalog możliwych podstaw zarzutu potrącenia (art. 2031 § 1 k.p.c.). Aktualnie podstawą zarzutu potrącenia może być nie tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, ale również wierzytelność o zwrot spełnionego świadczenia przysługująca jednemu z dłużników solidarnych wobec pozostałych współdłużników. Ponadto podstawą zarzutu potrącenia może być wierzytelność z innego stosunku prawnego niż wierzytelność dochodzona pozwem, o ile jest niesporna, stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym, zatwierdzoną przez sąd ugodą zawartą przed mediatorem, lub uprawdopodobniona dokumentem potwierdzającym jej uznanie przez powoda.

Podsumowując wprowadzone przez ustawodawcę zmiany,  należy stwierdzić, że mimo pozornie niewielkiej rewolucji w dziedzinie postępowania (za wyjątkiem postępowania konsumenckiego jak i zażaleniowego), trudno nie dostrzec, że wprowadzone zmiany mogą  wywołać liczne praktyczne trudności. Niemniej jednak, większą część z wprowadzonych zmian można ocenić jako korzystne. Czas i praktyka orzecznicza pokażą, czy ustawodawcy udało się osiągnąć zamierzone cele, w szczególności w odniesieniu do uproszczenia obowiązujących procedur, zmniejszenia obciążenia sądów jak i skrócenia czasu trwania postępowań.

r.pr. Aleksandra Ostrowska

Nasz zespół

O kancelarii

Począwszy od 1 lipca 2023 r. zmianom uległy regulacje kodeksu postępowania cywilnego dotyczące kosztów procesu. Zgodnie z nowym brzmieniem art.  98 § 1 1 k.p.c., o obowiązku zapłaty odsetek od kosztów procesu sąd orzeka z urzędu. Aktualny art. 981 § 1 KPC stanowi, że do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd. W przypadku mediacji prowadzonej z inicjatywy sądu koszty mediacji są składnikiem kosztów sądowych, a zatem zwolnienie strony postępowania sądowego od kosztów sądowych powoduje przejęcie przez Skarb Państwa obowiązku pokrycia kosztów związanych z prowadzeniem mediacji.

Nowelizacja podnosi próg kwotowy wartości przedmiotu sporu, który decyduje o właściwości rzeczowej sądu okręgowego, z 75 000,00 zł do 100 000,00 zł. Wyjątkiem są sprawy alimentacyjne, o naruszenie posiadania oraz o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżonków, jak również sprawy rozpoznawane w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Zmiana ta będzie obowiązywała tylko w odniesieniu do spraw, które zostaną złożone po wejściu w życie nowelizacji. W toku prac nad projektem ustawy, pojawiły się postulaty, aby ww. próg kwotowy był nawet wyższy niż 100 000,00 zł. Niemniej jednak ustawodawca, wobec protestów sądów rejonowych, utrzymał rozpoznanie spraw o wartości przedmiotu sporu powyżej tej kwoty w gestii sądów okręgowych.

W związku ze zmianą art. 49 § 2 k.p.c., obecnie za przesłankę wyłączenia sędziego nie uważa się wyrażenia przez sędziego poglądu co do prawa i faktów przy wyjaśnianiu stronom czynności sądu, nakłanianiu stron do ugody lub udzielaniu pouczeń. Sędziowie bardziej swobodnie będą mogli zatem wypowiadać się c odo swojego poglądu na daną sprawę.

Lipcowa nowelizacja wprowadza również zupełnie nowe postępowanie z udziałem konsumentów, uregulowane w art. 45814 – 45816 k.p.c. Przepisy wprowadzają nową obok postępowania w sprawach gospodarczych, prekluzję procesową. Przedsiębiorca będzie zobowiązany do przedkładania całego materiału dowodowego już na początku postępowania. Jeżeli przedsiębiorca przed wytoczeniem powództwa nie podejmie próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyli się od udziału w niej lub będzie uczestniczyć w niej w złej wierze, sąd może obciążyć go kosztami procesu w całości lub części niezależnie od wyniku sprawy, a w uzasadnionych przypadkach – nawet podwyższyć koszty dwukrotnie 45816 k.p.c. Postępowanie będzie miało aktualnie największe znaczenie w tzw. sprawach frankowych.

Autor: r.pr. Aleksandra Ostrowska

Nasz zespół

O kancelarii

Za nami kolejna nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 1 lipca 2023 r., wprowadzona ustawą z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2023.614 z dnia 2023.03.31).

Z założenia lipcowe zmiany mają mieć charakter naprawczy względem wcześniejszej noweli k.p.c. z  listopada 2019 roku. Wydaje się, że najbardziej krzywdzącym dla stron tj. ograniczającym prawo do sądu, był brak możliwości zaskarżenia postanowienia sądu II instancji o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych. Z uzasadnienia projektu ustawy wynika, że w trakcie obowiązywania ustawy, która weszła w życie 7 listopada 2019 r., ujawniły się kwestie wymagające ponownego przeanalizowania zaproponowanych rozwiązań. Głównym celem nowelizacji jest uproszczenie obowiązujących procedur, co ma przełożyć się na zmniejszenie obciążenia sądów i skrócenie czasu trwania postępowań. Celem zmian jest także ułatwienie stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem, jak również ułatwienie konsumentom dochodzenia swoich praw. W tej części wpisu opiszę zmiany mające istotne znaczenie z punktu widzenia pełnomocników procesowych.

Najistotniejszą zmianą odnoszącą się do pełnomocników profesjonalnych, wydaje się zmiana odnosząca się do wymogów formalnych pism procesowych składanych przez pełnomocników. Nowowprowadzony art. 1281 k.p.c. nakłada bowiem obowiązek jasnego wyodrębnienia w pismach procesowych składanych przez pełnomocników: oświadczeń, twierdzeń oraz wniosków (w tym dowodowych). W przypadku natomiast niezachowania ww. wymogów, i zamieszczenia wniosków dowodowych jedynie w uzasadnieniu pisma procesowego, sankcją jest ich całkowite pominięcie przez sąd. Wnioski dowodowe będą musiały znajdować się zatem w treści petitum (części wstępnej pisma), co ma zwiększyć przejrzystość pism procesowych i usprawnić proces. Otwarte pozostaje pytanie, jak bardzo restrykcyjne podejście co do formułowanych przez pełnomocników wniosków, w szczególności dowodowych będą poodchodziły sądy.

Również ważną z punktu widzenia adwokatów i radców prawnych zmianą jest nowe brzmienie art.  91 pkt 1) k.p.c., zgodnie z którym pełnomocnictwo procesowe obejmuje z mocy samego prawa umocowanie do wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi kasacyjnej, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jak też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy. W poprzednim stanie prawnym, pełnomocnictwo procesowe uprawniało do wniesienia zażalenia do Sądu Najwyższego, ale już nie do wniesienia przypadku skargi kasacyjnej, której złożenie wymagało odrębnego, szczególnego umocowania (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2021 r., sygn. akt V CZ 30/21).

Drugą zmianą w odniesieniu do pełnomocnictw jest nowa instytucja pełnomocnictwa do doręczeń (art. 88 § 2 k.p.c.), umożliwiająca osobie fizycznej odbieranie korespondencji sądowej w imieniu strony, skutkujące doręczeniem. To uprawnienie będzie przysługiwać nie tylko profesjonalnym pełnomocnikom, ale także każdemu obywatelowi.

Autor: r.pr. Aleksandra Ostrowska

Nasz zespół

O kancelarii

W dniu 26 kwietnia 2023 r., w sprawie pod akt sygn. akt III PZP 6/22, Sąd Najwyższy w składzie siedmioosobowym, w uchwale mającej moc zasady prawnej przyjął, że rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego, ukształtowanym na podstawie art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 z późn. zm.) ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), ponieważ nie jest konieczne dla ochrony zdrowia publicznego (art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP) i prowadzi do nieważności postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.).

Uchwała SN została podjęta na kanwie sprawy pracowniczej, toczącej się przed Sądem Rejonowym Katowice-Zachód w Katowicach, a wytoczonej pracodawcy o zapłatę wynagrodzenia. W związku z bezskutecznością egzekucji przeciwko pracodawcy będącemu spółką partnerską, wierzyciel złożył wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikom tej spółki. Od postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności zażalenie złożył jeden ze wspólników spółki partnerskiej. Sąd Rejonowy  Katowice-Zachód w Katowicach, rozpoznając ww. zażalenie powziął wątpliwość co do prawidłowości składu sędziowskiego, w którym miał orzekać.

Uchwała z 26 kwietnia, choć podjęta na ponad 3 lata od wejścia w życie przepisów covidowych, dotyka bardzo istotnej kwestii kolizji prawa obywatela do sprawiedliwego procesu oraz jego prawa do zapewnienia przez państwo ochrony zdrowia. Zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji, ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie m.in. dla zdrowia publicznego. W ocenie Sądu Najwyższego jednoosobowy skład sędziowski stosowany w postępowaniu toczącym się w drugiej instancji, nie ma znaczenia z punktu widzenia ochrony zdrowia, a w sposób istotny ogranicza prawa obywatelskie i prowadzi do nieważności postępowania cywilnego.

Nie wiadomo bowiem jak długo mają obowiązywać przepisy covidowe regulujące odmienny skład sądów, w dalszym ciągu obowiązuje stan zagrożenia epidemicznego, obecnie na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1028). Zgodnie natomiast z intencją ustawodawcy, przepisy covidowe miały mieć jedynie charakter epizodyczny. To zatem władza wykonawcza – Minister Zdrowia, decyduje aktualnie o okresie obowiązywania przepisów covidowych, w tym dotyczących składów sędziowskich. Utrzymywanie takiego stanu prawnego jest sprzeczne w szczególności z art. 10 ust. 1 Konstytucji, ustanawiającego w Polsce zasadę trójpodziału władzy. Określenie czasu obowiązywania ustawy należy bowiem do kompetencji władzy ustawodawczej.

Istotną kwestią jest również data obowiązywania uchwały SN. Przyjęta w uchwale wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia, tj. od dnia 26 kwietnia 2023 r. Wszystkie wyroki wydane w „covidowych” składach sędziowskich przed tą datą są zatem prawnie wiążące. Niemniej jednak kontrowersje budzi fakt, że SN nie wypowiedział się odnośnie ważności postępowań sądowych, co do których wyroki zapadły właśnie w dniu 26 kwietnia. W tym dniu w całej Polsce zapadła natomiast ogromna liczba wyroków wydanych przez sądy w sprawach cywilnych. Pozostaje zatem oczekiwać na pisemne uzasadnienie podjętej uchwały.

Autor:  r.pr. Aleksandra Ostrowska

Nasz zespół

O kancelarii

W wyroku z dnia 2 marca 2023 roku Sąd Najwyższy (II NSNc 107/23) uznał, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma prawa kwestionowania zadeklarowanej podstawy wymiaru składki, jeżeli podwyższenie składki nastąpiło zgodnie z przepisami.

Powyższe dotyczy sprawy, w której kobieta prowadząca działalność gospodarczą, przed urodzeniem dziecka podwyższyła swoją składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. Dzięki temu przez następne lata pobierała świadczenia o łącznej wartości ponad 300 tys. zł z tytułu zasiłku chorobowego, macierzyńskiego oraz opiekuńczego.

W drodze decyzji ZUS, na podstawie porównania przychodów i dochodów, uznał, że przychody płatniczki nie są wystarczająco wysokie, aby mogła deklarować tak wysoką podstawę wymiaru składek. W związku z czym, Organ pozbawił ją możliwości pobierania świadczenia adekwatnego do wysokości opłacanych składek oraz obniżył podstawę wymiaru składek. Przedsiębiorczyni złożyła odwołanie, które Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił, uznając, iż płatniczka dopuściła się instrumentalnego wykorzystania systemu ubezpieczeń, przez co ZUS miał prawo kwestionować podstawy wymiaru składek. Ubezpieczona wniosła apelację, jednakże Sąd Apelacyjny podtrzymał wyrok Sądu I instancji.

Skargę nadzwyczajną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie złożył Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorstw. W jej wyniku Sąd Najwyższy jednoznacznie orzekł, że „Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych.”

Ponadto Sąd Najwyższy wskazał iż „zasada zaufania obywatela do państwa jest źródłem innych zasad konstytucyjnych, a także łączy się z innymi, kluczowymi z punktu widzenia jednostki i ochrony jej interesów zasadami, w tym: zasadą pewności prawa, zasadą bezpieczeństwa prawnego i zasadą ochrony praw słusznie nabytych.”

Wyrok jest przełomowy, szczególnie istotny dla kobiet – mam przedsiębiorczyń i pozwala oczekiwać zmiany postępowania ZUS wobec ubezpieczonych w kontekście wypłaty zasiłków chorobowych i macierzyńskich.

Masz więcej pytań? Miałaś podobną sprawę? Zapraszamy do kontaktu.

 

Autor: Patrycja Buś, r.pr. Marta Dębiak – Bartosewicz

Nasz zespół

O kancelarii

Projekt ustawy o fundacji rodzinnej zakłada poprawę otoczenia prawnego sukcesji firm. Fundacja rodzinna ma przyczynić się do rozwoju przedsiębiorstwa i realizacji nowych inwestycji. Taka możliwość pozwoli budować struktury organizacyjne zapewniające kontynuację biznesu i ochronę majątku w dłuższej perspektywie. Założenia fundacji rodzinnej przewidują, że majątek rodzinny staje się własnością fundacji.

Przepisy już zostały przyjęte, ale wejdą w życie od dnia 22 maja 2023 r.

Istotnym założeniem polskiej fundacji rodzinnej ma być ochrona majątku rodzinnego przedsiębiorstwa i zarządzanie nim zgodnie z wolą określoną przez fundatora w statucie. Fundacja będzie mogła zarządzać i obracać swoim mieniem, a beneficjenci, których wskaże fundator, będą uczestniczyć w zyskach fundacji. Fundacja rodzinna ma ograniczać ryzyko nieudanej sukcesji i zapewniać kontynuację działalności rodzinnych przedsiębiorstw.

Sposób przeznaczenia majątku określa sam fundator. Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie. Beneficjentami świadczeń będą mogli być członkowie rodziny fundatora, ale także osoby, które nie są z nim spokrewnione.

Rejestr fundacji rodzinnych poprowadzi Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Do powstania fundacji rodzinnej jest wymagane złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie, ustalenie statutu, sporządzenie spisu mienia, ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut, wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie oraz wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.

Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł.

Chcesz się dowiedzieć więcej na temat fundacji rodzinnej albo potrzebujesz pomocy przy sporządzaniu niezbędnej dokumentacji – zapraszamy do kontaktu.

A już w kolejnej części cyklu o fundacji rodzinnej dowiesz się jak powołać do życia fundację rodzinną.

Radca prawny: Marta Leonkiewicz

Nasz zespół

O kancelarii

Kiedy kontrola trzeźwości jest możliwa?

21 lutego 2023 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu pracy, wprowadzająca możliwość kontroli trzeźwości pracowników i kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu. W związku z tą nowelizacją ukazało się także rozporządzenia Ministra Zdrowia, które określa warunki i sposoby przeprowadzania badań na obecność alkoholu, a także sposób ich dokumentowania oraz wykaz środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika.

Zgodnie z nowymi przepisami, kontrola trzeźwości pracowników jest możliwa w dwóch sytuacjach: w razie uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy pod wpływem alkoholu lub w pracy zażywa alkohol albo w przypadkach określonych w przepisach wewnątrzzakładowych, np. regulaminie pracy lub obwieszczeniu jako samodzielna i prewencyjna kontrola trzeźwości, kiedy pracownik stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub dla mienia pracodawcy.

Jeśli kontrola trzeźwości nie wykaże obecności alkoholu w organizmie pracownika to pracownik będzie dopuszczany do pracy, a wynik tego badania nie będzie przechowywany w jego aktach osobowych. W przypadku jednak, gdy kontrola wykaże, że pracownik jest nietrzeźwy, pracodawca będzie miał obowiązek niedopuszczenia go do pracy, a wynik takiej kontroli trzeźwości umieszcza w aktach osobowych pracownika. Analogiczne zasady będą stosowane do sprawdzania czy pracownik nie jest pod wpływem narkotyków.

Pracownik odmawia poddania się badaniom – co wtedy?

Badanie alkomatem w pracy w celu sprawdzenia trzeźwości pracownika jest możliwe — ale tylko za zgodą pracownika. Jeśli pracownik nie zgodzi się na wykonanie badania, pracodawca może wezwać uprawnione do tego służby — wtedy pracownik będzie zmuszony poddać się kontroli. Co do zasady policja powinna przeprowadzić badanie pracownika alkomatem. Badanie krwi na obecność alkoholu w organizmie pracownika, policja będzie mogła zlecić gdy: nie będzie możliwości przeprowadzenia badania alkomatem; pracownik odmówi poddania się badaniu alkomatem; pracownik zażąda przeprowadzenia badania krwi, pomimo przeprowadzenia badania alkomatem; stan pracownika uniemożliwi przeprowadzenie badania alkomatem; nie będzie możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru. Z badania trzeźwości organ sporządzi protokół. Następnie przekaże pracodawcy i pracownikowi pisemną informację zawierającą dane pracownika, datę, godzinę i minutę badania oraz jego wynik.

Czy kontrolą trzeźwości są objęci tylko pracownicy?

Zgodnie z nowelizacją kodeksu pracy, kontrolę trzeźwości stosuje się odpowiednio do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą.

Zastanawiasz się jak wprowadzić w firmie przepisy dotyczące kontroli trzeźwości pracowników? Potrzebujesz pomocy w przygotowaniu odpowiednich zapisów i dokumentów w zakresie kontroli trzeźwości pracowników? Zapraszamy do kontaktu.

Radca prawny: Marta Leonkiewicz

Nasz zespół

O kancelarii

Od października 2022 r., rady nadzorcze w spółkach akcyjnych funkcjonują w nowym reżimie prawnym. Spójrzmy, jak to wygląda w praktyce:

1.Obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności rady nadzorczej 

Nowym, szczególnym obowiązkiem rad nadzorczych jest obowiązek sporządzenia  sprawozdania ze swojej działalności za ubiegły rok obrotowy. Sprawozdanie to rada nadzorcza składa walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy. Dokument taki powinien zawierać:

• ocenę sytuacji spółki, z uwzględnieniem adekwatności i skuteczności stosowanych w spółce systemów kontroli wewnętrznej, zarządzania ryzykiem, zapewniania zgodności działalności z normami lub mającymi zastosowanie praktykami oraz audytu wewnętrznego;
• ocenę realizacji przez zarząd obowiązków informacyjnych wobec rady nadzorczej;
• ocenę sposobu sporządzania lub przekazywania radzie nadzorczej przez zarząd zażądanych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień;
• informację o łącznym wynagrodzeniu należnym doradcom rady nadzorczej od spółki z tytułu wszystkich badań zleconych przez radę nadzorczą w trakcie roku obrotowego.

2.Udział kluczowego biegłego rewidenta w posiedzeniu rady nadzorczej.

Kolejną nowością jest obowiązek udziału kluczowego biegłego rewidenta lub innego przedstawiciela firmy audytorskiej w posiedzeniu rady nadzorczej, którego przedmiotem jest ocena sprawozdania finansowego spółki, sprawozdania zarządu oraz wniosków dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty, a także sporządzenie sprawozdania rady nadzorczej. W takim przypadku, rada nadzorcza zawiadamia kluczowego biegłego rewidenta, który przeprowadzał badanie finansowe o terminie posiedzenia rady nadzorczej z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem.

3.Prawo żądania informacji przez radę nadzorczą

W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może nie tylko badać wszystkie dokumenty spółki, ale także żądać udzielania określonych informacji lub wyjaśnień, sporządzenia sprawozdania. Rada nadzorcza jest również uprawniona do dokonywania rewizji stanu majątku spółki. Rada nadzorcza może żądać dokumentów, informacji, wyjaśnień czy
sprawozdań dotyczących nie tylko samej spółki, ale również spółek zależnych oraz spółek powiązanych. Nowelizacja KSH znacząco poszerzyła krąg podmiotów zobowiązanych do udzielania radzie nadzorczej informacji. Należą do niego: (i) zarząd, (ii) prokurenci, (iii) osoby zatrudnione w spółce na podstawie umowy o pracę, (iv) osoby wykonujące na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze.
Powyższe regulacje mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że nie jest możliwe ograniczenie wskazanych uprawnień rady nadzorczej w statucie.
Niewykonanie powyższych obowiązków w określonym terminie lub przekazanie informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w sposób niezgodny ze stanem faktycznym, zatajenie danych wpływających w istotny sposób na treść informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień zostało zagrożone karą grzywny lub karą ograniczenia wolności.

4.Nowe obowiązki informacyjne zarządu wobec rady nadzorczej w spółce akcyjnej.

Wprowadzono obowiązek informowania rady nadzorczej przez zarząd, bez dodatkowego wezwania, o określonych sprawach dotyczących spółki, jej spółek zależnych oraz spółek powiązanych. Zarząd jest obowiązany do udzielenia radzie nadzorczej informacji o:
• uchwałach zarządu i ich przedmiocie;
• sytuacji spółki (a także spółek zależnych oraz spółek powiązanych), w tym w zakresie jej majątku, a także istotnych okolicznościach z zakresu prowadzenia spraw spółki, w szczególności w obszarze operacyjnym, inwestycyjnym i kadrowym;
• postępach w realizacji wyznaczonych kierunków rozwoju działalności spółki (a także spółek zależnych oraz spółek powiązanych), przy czym powinien wskazać na odstępstwa od wcześniej wyznaczonych kierunków, podając zarazem uzasadnienie odstępstw;
• transakcjach oraz innych zdarzeniach lub okolicznościach, które istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację majątkową spółki (a także spółek zależnych oraz spółek powiązanych), w tym na jej rentowność lub płynność;
• zmianach uprzednio udzielonych radzie nadzorczej informacji, jeżeli zmiany te istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację spółki (a także spółek zależnych oraz spółek powiązanych).

Informacje dotyczące uchwał zarządu, sytuacji spółki oraz postępach w realizacji rozwoju działalności spółki, zarząd przekazuje na każdym posiedzeniu rady nadzorczej, chyba że rada nadzorcza postanowi inaczej.

5.Zasady zwoływania, odbywania i protokołowania posiedzeń rady nadzorczej.

Posiedzenia rady nadzorczej mają być zwoływane przez zaproszenia, w których oznacza się datę, godzinę i miejsce posiedzenia oraz proponowany porządek obrad, a także sposób wykorzystania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość podczas posiedzenia. Nowelizacja KSH przewiduje, że rada nadzorcza może podejmować uchwały również w sprawach nieobjętych proponowanym porządkiem obrad, jeżeli żaden z członków rady nadzorczej biorących udział w posiedzeniu się temu nie sprzeciwi, chyba że umowa spółki lub statut spółki stanowią inaczej. Należy zwrócić uwagę, że rada nadzorcza może odbywać posiedzenia również bez formalnego zwołania, jeżeli wszyscy członkowie wyrażą na to zgodę oraz nie zgłoszą sprzeciwu dotyczącego wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad.
Ustawodawca przesądził również, że głosowania rady nadzorczej są jawne. Umowa spółki, statut lub regulamin rady nadzorczej może zawierać odmienne uregulowanie tych kwestii.

Zapraszamy do kontaktu, wyjaśnimy Państwu wszelkie wątpliwości w obszarze funkcjonowania rad nadzorczych w 2023 r. oraz zapewnimy niezbędne wsparcie.

r.pr. Marta Dębiak-Bartosewicz

Nasz zespół

O kancelarii

Uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia w sporze w postępowaniu cywilnym – jak w każdym postępowaniu przed Sądem – wymaga wykazania swoich racji za pomocą zgłoszonych dowodów. Niejednokrotnie jest jednak tak, że ze względu na poziom skomplikowania przedmiotu sprawy wiedza i doświadczenie życiowe sądu oraz typowe środki dowodowe w postaci dokumentów, zeznań świadków i przesłuchania stron są niewystarczające do dokładnego wyjaśnienia i oceny danego zdarzenia – stanu faktycznego sprawy. To powoduje konieczność zasięgnięcia opinii biegłego sądowego, który posiada tzw. wiadomości specjalne, czyli wiedzę i doświadczenie zawodowe w określonej dziedzinie pozwalające na dokonanie profesjonalnej analizy danego tematu. Opinia może zostać sporządzona w formie pisemnej lub ustnej. (więcej…)

Nasz zespół

Kontakt

Bąk i Dębiak
Kancelaria Radców Prawnych s.c.
ul. Chłodna 64, II piętro
00-872 Warszawa Wola

e-mail: biuro@bid.com.pl
kom.: +48 607 660 653
kom.: +48 668 151 841
tel.: 22 460 99 84